Dat je een hond opvoeden en opleiden niet uit een boekje leert, dat moge duidelijk zijn.

Toch zijn boeken een uitstekende manier van leren hoe je met een hond wilt omgaan. Waar wel en waar niet voor te kiezen. Onnoemelijk veel fouten zijn al door evenzoveel mensen gemaakt en dus: doe daar je voordeel mee.

Je zou willen veronderstellen, dat pas ervaren en deskundige mensen ertoe over gaan om boeken te schrijven. Nou, dat is echter een illusie. Tegenwoordig zijn veel mensen goed opgeleid en capabel om vlot te schrijven, maar of men dan ook verstand van zaken heeft, dat wordt dagelijks in alle kranten bewezen een illusie te zijn. Onbenulligheid viert hoogtij.

Zelden zijn begenadigde opleiders van honden in het bezit van een ‘gouden pen’. Je mag tegenwoordig al blij zijn dat zij iets met e-mail en internet kunnen (in de UK, terwijl D wel digital is maar jachtverstand ontbeert en dat is erger (beetje kort door de bocht)). Digitaal of op schrift communiceren is niet hetzelfde talent als omgaan met dieren; evenmin vind je de talenten om te kunnen opleiden (overdragen) of op wedstrijden te scoren zelden terug in een en dezelfde persoon. Het kan, maar de kans daartoe is relatief klein. Iedereen heeft zijn eigen kracht en all-rounders zijn doorgaans nergens de top van. 

Voor het schrijven van boeken en het geven van goede training moet je vooral heel goed kunnen observeren en analyseren, iets wat een ‘trialer’ niet persé hoeft (in elk geval anders).

Wat te kiezen om te lezen?

Dat is een enorm dilemma. Als leek wil je je hersens juist niet eerst vergiftigen met foute informatie om na heel veel vallen en opstaan, voortdurend bijna verzuipend in wanhoop, overtuigd van al die ‘kennis’ van ‘deskundigen’ worstelend om iets te worden.

Als je het mij vraagt, is het in de kynologie wat betreft jet opleiden van jachthonden uiterst droef gesteld. Er is in het Nederlands gelukkig niet al te veel geschreven, maar daarvan is een royaal deel van dien aard dat het een leergierige beginneling juist op het verkeerde been zet.

Er zijn een paar gouden regels: 

A. het boek moet vooral geschreven zijn met als kern dat het over (uiteindelijk) het jagen met en van de hond gaat.

B. blijf dicht bij je eigen gezonde verstand en verwerp alles wat niet goed voelt; en dat is onder de voorwaarde dat je je eigen domme humane emotie uitschakelt, want dat dient een hond nooit.

Denk zeker niet dat je van alles wat je leest wel wat leert. Domme dingen leren schaadt.

Inspirerende kennis

Ik loop al iets langer mee dan de meesten van u en heb misschien iets meer gezien, maar mijn belangrijkste asset is om uitermate kritisch te zijn, kritisch op informatie, logica en het natuurlijk leervermogen van een dier. Altijd op zoek naar betere en diepere informatie. 

Een hond opleiden vereist inzicht in leiderschap en ervaring.

Veelal zijn deze onderwerpen (zinnig) op separate wijze beschreven. Ik ga het kostbare papier van dit blad, noch uw kostbare tijd niet verdoen aan zaken die u vooral moet mijden. Dat is negatieve aandacht. Een paar namen in positieve zin wil ik niet onvermeld laten, omdat ik die persoonlijk essentieel vind, maar ze hoeven zeker niet bovenaan uw prioriteitenlijstje te staan.

Monty Roberts (en Mark Rashid) over het ‘lezen’ van paarden en hoe er dus mee om te gaan, er aan leiding te geven; Frans de Waal over het ‘lezen’ van primaten en de parallelle gedragingen van de mens. Briljant! Dat dieren persoonlijkheden zijn, met zeer divers karakter maar soort gelijke motieven hebben als sociaal levende zoogdieren.

En als het puur over leiding geven gaat bij voorbeeld, Jim Collins ‘From good to great’, de puzzel om datgene wat je doet, goed te willen doen, altijd te blijven zoeken naar verbetering in jezelf en vooral in je wijze van leiding geven. Ook leuk is David Coulthard, The winning formula. Daarmee doe ik heel wat andere leiderschapsboeken tekort. Het zij zo.

Kynologie

Over honden is het arsenaal boeken ontelbaar. In een interview met een Canadese gedragswetenschapper las ik de opmerking dat je als gedragswetenschapper het best onderzoek kon doen naar honden, want dan staat de ‘industrie’ te trappelen van ongeduld met subsidiepotten. Hij had een zo dom opgezet onderzoek gedaan, dat het niet aan de interpretatie van de journalist kan hebben gelegen. Maar al die literatuur doen menig baas van een werkende hond verzanden in een heus moeras. Een moeras om in te verdrinken.

Iemand als Patricia B. McConnell (o.m. ‘the other end of the leash’) werkt dan ten minste nog met haar sheepdog en is eerlijk over de noodzaak van een functionele hond. Ja, ze vertelt best goede dingen en komt met goede voorbeelden, maar besteedt nauwelijks tot geen aandacht aan opleiden en coachen van een hond. Waarom mag het nergens toe leiden? Waarom niet in zinnigheid opleiden? Waarom staan mensen als domme schapen te ‘genieten’ hoe (niet!) leuk hun hond speelt (en wordt geterroriseerd door een ander hond of juist de ander terroriseert) in plaats van zelf die uitdaging voor de hond te zijn en hem van alles en voortdurend te leren?

In de kynologie worden honden geobserveerd en gedrag geconstateerd en daarmee is de kous af.

Blijf niet hangen in de drek

Voor mij is dit reden om over ‘probleem-honden’ en ‘problemen’ eigenlijk niet eens te willen schrijven. Ik denk in ‘kansen’! Stimuleer en geef een opening! Geen hond kan zonder duidelijke leiding! Gun hem dat.

In mijn eigen boeken probeer ik zo veel mogelijk daarover met u van gedachten te wisselen. Maar — ondanks mijn kritische instelling — behoor ik zeker niet bij de negatieve trainers waarbij ‘niemand’ deugt. Heus, er zijn hele goede opleiders! Okay, het zijn er slechts enkelen; elke berg heeft een smalle top. 

Daarom is het aan u — als u training zoekt — om kritisch te zoeken.

Ter ondersteuning van uw kritisch vermogen kwam ik recentelijk een erg ‘leuk’ boek tegen.

The Balance

Geschreven door de Hongaarse professional Oliver Kiraly. Ik ken Oliver niet zo heel goed, maar wel gedurende een fiks aantal jaren. En hoe vergaat het mij: ik lees lichaamstaal, houding en attitude. Daarom vond ik een boek van zijn hand een ‘must read’. En dat blijkt na lezing terecht.

Oliver Kiraly is een Retriever man, die vooral de wedstrijden tot doel heeft. Verder is het nodig te weten dat hij op zijn boerderij in Hongarije ‘de ruimte’ voor zich heeft en dus niet zoals elke Nederlander de ruimte moet delen met honderden andere honden en mensen. Ruimte met wild en om te jagen, tegenover ons overbevolkte landje zonder ruige gebieden en nauwelijks kleinwild. 

Het heeft hem heel veel jaren van studie gekost voordat Oliver professional werd (mede daardoor kwam ik hem overal tegen; studeren is wat hij altijd deed/doet), maar die stap is gezet. Als professional moet je echter meer kunnen dan alleen een hond opleiden. Je moet de manier waarop je dat doet ook kunnen overbrengen aan anderen. Analyseren, inspireren en de grote lijn kennen. Daarin is hij zeker ook professioneel. Altijd rustig observerend en zoekend naar … en zelden een oordeel, ook al kan hij als keurmeester een hond goed beoordelen.

Zo’n professional die zichzelf primair ten doel stellen om jou verder te helpen, zonder overdadig zijn eigen ego te moeten strelen. Er is in Hongarije en ommelanden ruimte en best wat te jagen, dat zit Oliver in de aderen en hij denkt ook in het natuurlijk jagen bij een hond.

Ik heb Oliver vaker een door hem opgeleid team zien coachen dan zelf een hond zien voorjagen en daarmee nog duidelijker gezien, dat hij opleidt zoals opleiden is bedoeld: ‘je kunt het nu zelf!’

Niet een leider die herrie maakt (om zichzelf centraal te stellen), maar een waarbij het gaat om het feitelijke jachthondenwerk: de balans tussen zelfstandig jagen en ordelijk voorjagen. Een bescheiden rust en kalmte staat daarin centraal.

Dus was ik uitermate benieuwd naar een boek van zijn hand. 

‘The Balance’ is een mooi gekozen titel, want niet alleen zoek je bij de opleiding van de hond voortdurend naar een balans tussen dynamiek en controle, maar tevens beschrijven de vele artikelen telkens een thema, waarvan beide kanten van de balans goed benoemd worden;

een mooie balans daarin!!

Al jaren noem ik het lezen van een goed boek ‘an exercize in thinking’, een oefening tot goed nadenken, tot afwegen en tot overwegen.

Talloze voorbeelden en ervaringen staan gebundeld in 392 bomvolle pagina’s.

En wat ik persoonlijk zo verademend vind, is dat ik voortdurend op een ander been gezet word: het ene moment denk ik ‘o jee, waar gaat dit naartoe?’ en kom dan steeds weer terug in de juiste balans. 

Verschillende cultuur

Pas nu ik dit zo schrijf, bedenk ik me: ‘ben ik het dan met alles eens?’

Nou ja, eigenlijk is het antwoord daarop: JA!

Doe ik dan precies het zelfde? Nee, maar in essentie wel. Andere situaties en andere karakters hebben altijd een iets ander detail van uitvoering. Maar zijn beschrijvingen deugen, het principe van zijn filosofie deugt en zijn voorbeelden deugen. Soms moet je je even inleven hoe en in welke context iets bedoeld wordt. Als ik bijvoorbeeld in het hoofdstuk over ‘correcties’ zijn beschrijving met de mijne vergelijk, dan denk je even dat wij het oneens zijn. Maar goed beschouwd, praat ik doorgaans over het beginnende aanleren bij jonge honden (dicht bij mij) en heeft Oliver het dan over een oudere hond die op afstand ‘niet-luistert’. Dat vergt een andere aanpak die instant moet worden getekkeld! Ik zeg dan al snel: eerst de hond op korte afstand tot het juiste handelen te ‘dwingen’. We zijn het daarover ongetwijfeld volledig eens, maar situaties en-detail bij elk voorbeeld beschrijven neemt wel de vaart uit een boek en dus het verhaal. Soms moet je verwachten dat je lezer een goede verstaander wil zijn.

In essentie is dit een heel prettig boek, dat je brengt tot goede afwegingen. Natuurlijk bestaat er niet zoiets als het grootste eigen gelijk, dat denken alleen zielige, onzekere trainers (de ondeskundigen helemaal buiten beschouwing gelaten). Zoals eerder gezegd: boeken zijn een exercitie in nadenken, afwegen en overwegen. En daar zit dit boek vol mee.

Velen zeggen mij soms na een paar jaar een boek van mij weer opnieuw te lezen en veel dingen dan een stuk beter te begrijpen. Zo is het zeker ook met The Balance: lees het rustig, grondig en vaker.

Opleiden en coachen

Wat ik een klein beetje mis — zelfs in dit boek — is de mate waarin jij als baas de leider en de coach ben van je hond, het initiatief neemt. Wanneer de leider initieert, inspireert en sturing geeft!

The Balance is daarom wellicht een perfecte ‘next read’ na mijn ‘Puppy Coach’.

Het is typisch mijn persoonlijke toegevoegde waarde om de nadruk te leggen de leiding van de baas aan de hond, de communicatie, je lichaamstaal en timing van die communicatie (te beginnen) op jongen leeftijd. Dat is misschien geen topic voor een wedstrijdman; je kunt in een boek ook niet alles tegelijk omvatten. Het beschrijven van het ‘hoge school’ werk gaat Oliver goed af. Ik heb nog niet eerder een zo kundig boek daarover gezien. Mijn toegevoegde waarde ligt in het basale leiding geven om tot een volwaardige jachthond te komen. Oliver gaat op een prachtige manier verder. 

Doordat de tijd en aandacht van een professional voor elke hond zo beperkt is, zijn die perioden voor de pup/hond betrekkelijk kort en dus ook zeer intensief. Niet minder aangenaam, maar vermoedelijk wel stukken zuiverder en correcter.

Top niveau

De toegevoegde waarde van Oliver Kiraly is wellicht juist het coachen van anderen, het les geven en het overdragen van zijn doel en dat op hoog wedstrijd-niveau. Workingtests en veldwedstrijden, zoals die internationaal voor Retrievers als wedstrijd-sport zijn ontwikkeld.

Dat bewijs is geleverd en dit boek is nu voor iedereen een welkome kennismaking met hem.

Zeker voor wie de wedstrijd-sport ambieert is deze kennismaking een start, met mogelijk nog vele volgende contacten met Oliver Kiraly. Een goede keus.

The Balance is verkrijgbaar online. Kijk op www.kingsdale.hu. In de shop te verkrijgen. Click op het boek.

Formaat A5, 392 pagina’s, goed geïllustreerd, geheel zwart/wit, taal engels en bomvol scherpzinnige informatie. De prijs van €49,90 is inclusief bezorging en zoals de prijs van elk goed boek eigenlijk maar ‘een schijntje’ van de waarde.